Przedmiotowy System Oceniania z języka polskiego :

 

                    -Ocenianie osiągnięć ucznia

                    -Wymagania edukacyjne

                    -Poprawa ocen

 

 

• OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

 

Kryterialność oceniania

 

Ocenianie osiągnięć uczniów nie jest jednorazowym, ale wieloetapowym procesem, w którym można wyróżnić kolejne fazy:

Ustalenie i podanie uczniom wymagań nauczyciela (zapisywanie w zeszycie punktów do każdego realizowanego tematu).

Zredagowanie zadania sprawdzającego, odpowiadającego podanym wymaganiom, np.:

- kartkówka,

- karta pracy /sprawdzian z zakresu umiejętności analizy i interpretacji tekstu,

- praca pisemna.

Opracowanie schematu oceniania na podstawie podanych uczniom wymagań (ustalenie kryteriów oceniania i przyporządkowanie im określonej liczby punktów).

Przeprowadzenie zadania sprawdzającego.

Ewentualna korekta schematu oceniania po wstępnej lekturze uczniowskich prac.

Ewaluacja (sprawdzenie prac przez nauczyciela lub dokonanie samooceny przez uczniów, sformułowanie informacji zwrotnej przez osobę oceniającą, korekta pracy według zaleceń sprawdzającego).

W przyjętej koncepcji oceniania szczególnie istotnie wydaje się jasne i precyzyjne sformułowanie wymagań oraz poinformowanie o nich uczniów, co jest równoznaczne      z zawarciem swoistego kontraktu, korzystnego dla wszystkich uczestników procesu dydaktycznego. Znajomość zasad oceniania pozwala uczniom na bieżąco kontrolować stopień opanowania wiedzy i umiejętności.

Wymagania przedstawiane są uczniom na początku lekcji (bądź cyklu zajęć).

Uczeń zna zarówno wymagania (dzięki temu może dobrze przygotować się do zadania sprawdzającego), jak i kryteria oceny jego pracy (pozwalają na czytelną diagnozę postępów i obszarów, nad którymi należy jeszcze popracować).

 

Zakres wiedzy i umiejętności

Wymagany na poszczególne oceny w szkole

 

Na ocenę dopuszczającą uczeń potrafi:

Wiadomości

- przyporządkować autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w podstawie programowej;

- określić ramy chronologiczne omawianych epok;

- objaśnić znaczenie nazw omawianych epok literackich;

- wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich;

- wskazać cechy postaw i wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki;

- wskazać cechy prądów umysłowych i artystycznych;

- posługiwać się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami;

- streścić główne watki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych;

Umiejętności

- rozpoznać najważniejsze środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok;

- scharakteryzować bohaterów literackich;

- przekazywać efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób;

- umiejętnie przywoływać cytaty z tekstów literackich do wypowiedzi własnych.

Na ocenę dostateczną uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczają, a ponadto:

Wiadomości

- wyjaśnić literaturoznawcze sensy pojęć;

- wskazać podstawowe cechy gatunków;

- powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi;

- wskazać związki omawianych epok z wcześniejszymi;

Umiejętności

- opisać motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów;

- scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich;

- scharakteryzować podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe  i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych utworów literackich;

- scharakteryzować wizje świata i człowieka w poszczególnych epokach, odwołując się do omówionych utworów literackich;

- wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok;

- określić tematykę i problematykę omówionych utworów;

- prezentować na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu;

- podejmować próby włączenia się do dyskusji.

 

Na ocenę dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto:

Umiejętności

- wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kultura i sztuką oraz filozofią omawianych epok;

- porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka   w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;

- scharakteryzować koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;

- wskazać dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonać analizy typowego dla epoki i autora utworu literackiego;

- zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce;

- formułować wnioski uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia;

- ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich komplikację psychologiczną i uwikłania w problemy moralne, społeczne;

- komponować w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny   i uporządkowany;

- wypowiadać się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym i ortograficznym.

 

Na ocenę bardzo dobrą uczeń potrafi to, co na ocenę dobra, a ponadto:

Wiadomości

- wymienić głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach;

- wykazać się opanowaniem pamięciowym licznych fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługiwać się cytatami;

- przedstawić ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów;

Umiejętności

- wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich;

- rozpoznać nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie. 

 

• WYMAGANIA EDUKACYJNE

 

Absolwent szkoły ponadgimnazjalnej wyposażony jest w określony zasób wiedzy   i umiejętności, związanych zarówno z odczytywaniem różnych tekstów kultury, jak   i tworzeniem własnych wypowiedzi oraz organizacją procesu samokształcenia.

Zestaw zakładanych osiągnięć ucznia, pozostający w ścisłym związku ze standardami maturalnymi, obejmuje zagadnienia z zakresu kształcenia literacko- kulturowego i językowego, a zarazem odnosi się bezpośrednio do materiału nauczania oraz celów edukacyjnych.

Oszacowanie stopnia opanowania przez ucznia wskazanych poniżej wiadomości  i umiejętności jest podstawą do wystawienia mu śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych w poszczególnych klasach.

 

Uczeń potrafi:

      1. W zakresie posiadanej wiedzy

          - na poziomie podstawowym

• wyjaśnić istotę odrębności literatury wobec innych dziedzin piśmiennictwa,
• objaśnić istotę rozróżnienia trzech rodzajów literackich,
• podać najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych,
• objaśnić znaczenie nazw epok literackich,
• przyporządkować epoce nazwiska najważniejszych twórców kultury i wskazać ich dzieła,
• umiejscowić dzieło literackie na osi chronologicznej ( przyporządkować je epoce historyczno- literackiej),
• streścić dzieła literackie przewidziane programem dla poziomu podstawowego, wskazując w nich najważniejsze wątki i problemy,
• scharakteryzować program ideowy i artystyczny poszczególnych epok,
• wymienić cechy gatunkowe najważniejszych dla danej epoki gatunków literackich,
• omówić budowę systemu językowego,
• wskazać elementy aktu komunikacji językowej,
• wymienić podstawowe funkcje wypowiedzi językowych,
• określić najważniejsze cechy językowe stylów funkcjonalnych w polszczyźnie,
• wymienić podstawowe typy stylizacji,
• podać genezę i objaśnić znaczenie najczęściej pojawiających się tekstach związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym,
• wskazać najważniejsze zmiany w rozwoju historycznym polszczyzny,
• określić wyróżniki gatunkowe podstawowych typów uczniowskich wypowiedzi ustnych (np. negocjacje, dyskusje, prezentacja) i pisemnych (np. analiza kierowana, rozprawka, referat) oraz tekstów użytkowych (np. podanie, list motywacyjny, CV).

 

2. W zakresie analizy i interpretacji tekstu

          (czytanie tekstu)

          - na poziomie podstawowym:

• odczytać tekst ( fragment tekstu) na poziomie znaczeń dosłownych, określić tematykę tekstu,
• sformułować myśl streszczającą ogólną ideę tekstu (fragmentu tekstu),
• odczytać tekst (fragment tekstu), wskazując na jego znaczenie przenośne,
• usytuować znaczący fragment utworu literackiego (np. inwokacja, scena finałowa)    w całości dzieła,
• wskazać znaczenie analizowanego fragmentu dla całości dzieła literackiego(określić istotne dla utworu problemy znajdujące swoje odzwierciedlenie we fragmencie),
• objaśnić znaczenie tytułu (zwłaszcza metaforycznego) dzieła literackiego, odwołując się do kreacji bohaterów i fabuły utworu,
• przedstawić kreację bohatera literackiego (również odnosząc ja do wzorów osobowych epoki),
• zrekonstruować system wartości wpisany w dzieło literackie, dostrzegając jego wartości etyczne, uniwersalne i narodowe,
• wykorzystać podstawowe konteksty (przede wszystkim biograficzny  i historyczny) w interpretacji utworu literackiego,
• wskazać w dziele literackim oraz plastycznym obecność typowych dla epoki motywów i toposów,
• wskazać w dziele sztuki (literackim, plastycznym, filmowym, teatralnym) nawiązania do istotnych toposów biblijnych i mitologicznych,
• dostrzec wyraziste relacje intertekstualne między dwoma dziełami literackimi (np. podobieństwo tytułu, kreacji bohatera),
• porównać dzieła literackie według podanego kryterium (wskazać podobieństwa   i różnice),
• rozpoznać w utworze literackim najważniejsze kategorie estetyczne,
• wartościować dzieła literackie z punktu widzenia czytelnika,
• rozpoznać cechy charakterystyczne stylów w sztukach plastycznych,
• scharakteryzować nadawcę i odbiorcę analizowanego tekstu,
• określić cel tekstu (rozpoznać intencję nadawcy),
• objaśnić tytuł, motto i puentę tekstu, odnosząc je do poruszanej w nim problematyki,
• rozpoznać cechy rodzajowe i gatunkowe analizowanego tekstu,
• rozpoznać najważniejsze cechy językowe i stylistyczne tekstu (nazwać wykorzystane środki stylistyczne),
• określić funkcję środków językowych i stylistycznych występujących   w tekście,
• objaśnić znaczenie związków frazeologicznych występujących w tekście,
• określić dominujące w tekście funkcje wypowiedzi oraz przyporządkować im charakterystyczne dla nich środki językowe,
• odróżnić perswazję od manipulacji,
• rozpoznać w tekście podstawowe środki retoryczne służące przekonywaniu odbiorcy oraz wskazać ich funkcję,
• wskazać w tekście cechy polszczyzny mówionej i pisanej,
• rozpoznać w tekście archaiczne formy językowe (fonetyczne, fleksyjne, leksykalne  i składniowe),
• wskazać zapożyczenia w wypowiedzi językowej.

      3. Zakresie budowania wypowiedzi ustnej oraz pisemnej

          (tworzenie tekstu)

          -na poziomie podstawowym:

• określić szczegółowo zadanie wyznaczone przez temat pracy,
• ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną lub pisemną,
• sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu (podporządkować zamysł interpretacyjny tematowi),
• formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu,
• selekcjonować materiał, przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu (zarówno z analizowanego fragmentu, jak i z całości utworu literackiego),
• posługiwać się cytatami w funkcji argumentacyjnej,
• posługiwać się podstawową terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą,
• podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające z analizy i interpretacji tekstu),
• skomponować spójną pracę, przestrzegając zasady trójdzielności ( wstęp, rozwinięcie, zakończenie),
• stosować czytelny podział akapitowy wypowiedzi,
• łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia,
• dokonać streszczenia i parafrazy tekstu,
• zredagować proste teksty użytkowe (np. podanie, list motywacyjny, CV),
• posługiwać się poprawną polszczyzną ( w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni),
• posługiwać się stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi,
• formułować wypowiedź zgodnie z wyróżnikami określonego stylu funkcjonalnego,
• bronić własnego stanowiska i polemizować z cudzymi opiniami, zabierając głos w dyskusji,
• przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji.

 

       4. W zakresie samokształcenia

            -  na poziomie podstawowym:

• zgromadzić materiał ( literacki, plastyczny, filmowy, teatralny) na zadany temat, dokonać jego selekcji i problematyzacji,
• korzystać z tradycyjnych (np. encyklopedie, słowniki, leksykony) i nowoczesnych (np. internet) źródeł informacji,
• zaplanować i właściwie rozłożyć w czasie działania związane z przygotowaniem większej pracy pisemnej lub ustnej (np. projektu badawczego, prezentacji, referatu),
• przygotować bibliografię podmiotową i przedmiotową, przestrzegając zasad sporządzania opisu bibliograficznego,
• dokonać korekty własnego tekstu, posługując się słownikiem ortograficznym  i słownikiem poprawnej polszczyzny.

 

• POPRAWA OCEN

 

Uczeń ma prawo poprawić każdą ocenę, która go nie satysfakcjonuje.

Może to uczynić na zajęciach dodatkowych z języka polskiego, bądź w innym terminie po uprzednim ustaleniu tego z nauczycielem.